Ders 10

İçindekiler:

Alfabeyi tanımaya devam: yeni harfler ve sesler Ҩ

Sözcüklerle çalışma

Pekiştirme

Yeni sözcük ve cümleler.

аҩны' ev. Сыҩны' ана' игы'лоуп. Benim evim orada.
аҩна'лара içeri gitmek; birini evde yalnız bırakmak. Наа'ла аҩны дыҩна'леит. Naala içeri gitti.
аҩы'за arkadaş. Ахра дҩы'за бзи'оуп. Akhra iyi bir arkadaştır.
а'мҩа yol. Ари' а'мҩа сқы'ҭахь ицо'ит. Bu yol benim köyüme gider.
аҩы' şarap. Ари' агьа'ма бзи'оуп. Bu şarabın tadı güzel.
аҩра' yazı yazmak. Асҭа'нда дыҩуе'ит. Astanda yazı yazıyor (yazar).
а'ҩра koşmak, kaçmak. Даме'и ды'ҩуеит. Damai koşuyor, kaçıyor.
ауаҩы' kişi. Ари' ауаҩы' сара' дызды'руеит. Bu kişiyi tanıyorum, biliyorum.
аҩе'жь sarı. Абҕьы' ҩе'жьхеит. Yapraklar sarıya döndü, sarardı.
аҩа'ша Salı. Иахьа' ҩа'шоуп. Bugün Salı. Аҩа'шазы саауе'ит. Salı günü geleceğim.
уа orada.
а'уп (о'уп) olmak (fiil son eki). Ари' сҩы'за А'сҭамыр ио'уп. Bu benim arkadaşım Astamur’dur. Ари' Кама лоуп. Bu Kama’dır.
-уп son eki, "olmak" anlamı taşır. Ари' ҩнуп. O bir evdir.
-о'уп son eki zorunluluk, ihtiyaç anlamı taşır. Изга'роуп Ben onu almalıyım. Илба'роуп O bayan onu görmelidir. Даа'роуп O bay/bayan gelmelidir.
ҭага'лан sonbahar (güz). Ҭага'лан абҕьы' ҩе'жьхоит. Sonbaharda yapraklar sarıya dönüşür.
а'ҧхын yaz. А'ҧхын амшы'н ахь сцало'ит. Yazın denize giderim.

Şu cümleleri ezberleyin.

Ҭага'лан абыҕьқәа' ҩе'жьхоит. Иара' дҩы'за бзи'оуп. Лара' аҩра' бзи'а илбо'ит. Сара' сы'қалақь бзиа избо'ит. Ари' а'қалақь сара' бзи'а избо'ит. Ара' сыҩны' гы'лоуп. Сыҩны' ахьгы'лоу аҭы'ҧ бзи'оуп. Даме'ии иашьеи' и'иҩуа амшы'н ахь ице'ит. Гәди'са аҩны' дыҩна'леит. Ари аҩы' ага'ма бзи'оуп. Иахьа' ҩа'шоуп, сара' ау'сура сца'роуп. А'ҧхын амшы'н ахь сцало'ит. Ари' а'мҩала сыҩнахьы' уне'иуеит. Ари' ақьаа'д бҕьыц ҩе'жьуп. Ауаҩы' аҩны' дыҩна'леит. А'дгәыр дуаҩы' ҭы'нчуп.

Sonbaharda yapraklar sarıya dönüşür. O iyi bir arkadaştır. O bayan yazmayı sever. Kasabamı seviyorum. Bu kasabayı seviyorum. İşte benim evim. Benim evimin bulunduğu yer güzeldir. Damai ve erkek kardeşi denize koştular. Gudisa eve girdi. Bu şarabın tadı güzel. Bugün Salı, işe gitmek zorundayım. Yazın denize giderim. Benim evime bu yoldan geleceksin. Bu kağıt parçası sarıdır. Kişi eve girdi. Adgur sakin-soğukkanlı bir kişidir.

Alıştırma 1
Parantezleri açın ve cümleyi doğru oluşturun.

1. Бара ара (аанхара)? 2. Сара (аҩны, ана, агылара). 3. Уара (акрыфара). 4. Асмаҭ амшын ахь (ацара). 5. Асҭанда (ианба + аара)? 6. Уара (иаба + аццакра). 7. Ари (аҩыза, Асҭамыр, ауп). 8. Иара (аҧхьара). 9. Ари (ақалақь, + suffix -уп). 10. Лара (адырра). 11. Бара сашьа (бзиа абара). 12. Ауаҩы аҩны (аҩналара). 13. Лара амшын ахь (ацара, -оуп /gerek-ihtiyaç/). 14. Абри (ақьаад, сара, агара, -оуп /gerek-ihtiyaç/). 15. Ахра (аҩыза, абзиа, оуп).
(Yanıtlar)

Alıştırma 2
Aşağıdaki cümleleri Abhazca’ya çevirin.

1. O (erkek)’dur. 2. O bayan denize gitmeli. 3. İyi günler. 4. Kasabaya gidiyorum. 5. O erkek benim en iyi arkadaşımdır. 6. O erkeği seviyorum. 7. Sarı yapraklar. 8. Ben o erkeğe benzerim. 9. O erkek ayrıldı mı?
(Yanıtlar)

Alıştırma 3
Aşağıdaki cümleleri Türkçe’ye çevirin.

1. Лара даҧхьоит. 2. Сара сыҩны бзиа избоит. 3. Сара аҩашазы сцоит. 4. Уара' ибзи'аны уҩуе'ит. 5. Иара' ибзи'аны ды'ҩуеит. 6. Сара исҭахуп абри аҩны сыҩналарц. 7. Абыҕьқәа ҩежьхеит. 8. Сара аҩыза бзиа дсымоуп. 9. Иара абри дыҩналеит. 10. Аҩашазы сашьа даауеит. 11. Сла акәац амфеит. 12. А'ҧхын амшы'н ахь сцало'ит. 13. А'дгәыр аҩа'шазы даауе'ит.
(Yanıtlar)

Alıştırma 4
Cümlelerin başı ile sonunu birleştirin (Sağ ve sol sütündaki ifadelerden anlamlı cümleler oluşturun).

Ари сҩыза Ари сыҩны Иахьа ҩашоуп Сара лара Лара аҩыза бзиа Ҭагалан Ари амҩала Аҧша

гылоуп сара аусурахь сцароуп Асҭамыр иоуп длымоуп бзиа дызбоит абҕьы ҩежьхоит (и)ҕәҕәаны иасуеит сыҩнахьы бнеиуеит

(Yanıtlar)

Alıştırma 5
Dinlerken işaretleyin ve Türkçe’ye çevirin.

	1.	a) Сара сықалақь бзиа избоит.
		b) Ари ақалақь бзиа избоит.
	2.	a) Ари сыҩны гылоуп.
		b) Ари сыҩны ауп.
	3.	a) Сара иара сиеиҧшуп.
		b) Сара лара сиеиҧшуп.
	4.	a) Аҩашазы сашьа даауеит.
		b) Аҩашазы сашьа дааит.
	5.	a) Лара амшын ахь дцароуп.
		b) Лара амшын ахь дцоит.
	6.	a) Иара Кама бзиа дибоит.
		b) Иара Кама бзиа дылбоит.
	7.	a) Ахра ара дыҩналеит.
		b) Ахра ара дыҩноуп.
	8.	a) Кама аҩашазы дцоит.
		b) Кама аҩашазы дцеит.
	9.	a) Иахьа аусурахь бцома?
		b) Иахьа аусурахь дцама?

(Yanıtlar)

Alıştırma 6
Aşağıda fiiller listesi görüyorsunuz. -оуп son ekini kullanarak zorunluluk anlamı verdiriniz.

Örnek:
ацара (сара) - сцароуп
агара (уара)
абара (сара)
ацара (иара (cansız sınıf))
аара (бара)
акрыфара (сара)
аанхара (уара)
аҧхьара (лара)
алгара (сара)
аццакра (бара)
аҧшра (иара)
(Yanıtlar)